Co roku 10 września obchodzony jest „Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom”. Dzień ten ma na celu zwiększenie świadomości społecznej w zakresie tematyki samobójstw. Samobójstwa są jedną z najczęstszych przyczyn przedwczesnych zgonów, którym można zapobiec. Rocznie w Polsce ginie dwa razy więcej osób w wyniku samobójstw niż w wypadkach samochodowych. Według danych Komendy Głównej Policji w 2020 roku odnotowano 12013 zamachów samobójczych, z czego 5165 zakończyło się śmiercią.
Statystyki pokazują skalę zjawiska, ale pamiętajmy, że za każdą z tych cyfr kryje się tragiczna historia wielu osób, tych cierpiących i podejmujących decyzję o zakończeniu życia i tych z ich otoczenia, którym przychodzi się mierzyć z tą decyzją.
W ujęciu psychologicznym nie traktuje się samobójstwa jako izolowanego zjawiska, lecz umieszcza
w określonej sytuacji samobójczej, która wiedzie przez myśli samobójcze, tendencje samobójcze, akt samobójczy. Zachowania suicydalne (samobójcze) są uniwersalne, więc mogą dotykać wszystkich bez względu na miejsce zamieszkania, rasę, kulturę, religię, czy płeć. Stąd tak ważne aby zwiększać w społeczeństwie świadomość na temat zachowań suicydalnych, a zacząć należy oczywiście od edukowania siebie na temat przyczyn, nauczyć się rozpoznawać sygnały ostrzegawcze, być uważnym na drugiego człowieka, empatycznym, życzliwym i gotowym nieść wsparcie i troskę tym, którzy są w kryzysie suicydalnym oraz ich najbliżym.
Samobójstwo ma złożone podłoże. W grę wchodzą czynniki genetyczne, psychologiczne, społeczne i kulturowe oraz inne, czasami związane z przeżyciem traumy lub straty.
Osoba zagrożona samobójstwem może dawać nam znać o swoich zamiarach. Jedni mówią wprost, inni w sposób pośredni. Mogą rozdawać swoje rzeczy, pisać listy pożegnalne, porządkować, rozdawać swoje rzeczy, podejmować ryzykowne działania, tracić zainteresowanie pracą, szkołą, swoim hobby, nie dbać o siebie, zwiększyć spożycie alkoholu, narkotyków lub leków.
Osoba zagrożona samobójstwem mogła w przeszłości podejmować próby pozbawienia siebie życia lub się samookaleczać. Jedną z przyczyn samobójstwa mogą być również doświadczenia utraty bliskiej osoby, ważnych dla niej wartości, planów.
Wychodząc naprzeciw osobom w kryzysie musimy znaleźć odwagę aby zanurzyć się w ich ból i cierpienie. Nie trzeba być specjalistą aby pomóc, każdy z nas może udzielić psychicznej „pierwszej pomocy” w momencie kryzysu. Tym co stanowi czynnik ochronny w sytuacji kryzysowej jest ROZMOWA, która daje poczucie bliskości drugiego człowieka.
Czasem wystarczy tylko być…. i nie bać się otwartej rozmowy, okazać troskę, słuchać, wykazywać zainteresowanie i akceptować okazywane emocje, dać nadzieję i wesprzeć w szukaniu pomocy. Empatyczna rozmowa daje poczucie ulgi, umożliwia odzyskanie kontroli, zmniejsza poczucie osamotnienia. W takich sytuacjach nie musimy być specjalistami, czy obawiać się o brak kompetencji. Pokazanie drugiej osobie, że mamy dla niej czas i jest dla nas ważna, ma ogromne znaczenie.
Jeśli ktoś powie Ci, że myśli o samobójstwie nie obawiaj się porozmawiać o tym, nie okazuj zdziwienia i zaskoczenia, nie oceniaj, nie dawaj rad. Rozmawiaj, nie bój się, że twoje zainteresowanie tematem i dyskusja, będzie dla niej zachętą do realizacji planów. Szukaj pomocy u osób oraz w instytucjach pomocowych takich, jak psycholog, psychiatra, Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Poradnia Zdrowia Psychicznego.
Odwiedź stronę internetową samobojstwo.pl, na której znajdziesz listę wszystkich pomocnych numerów. W sytuacji gdy jest zagrożone życie Twoje, kogoś z Twojej rodziny, bliskich, znajomych lub zupełnie obcej osoby zadzwoń pod numer 112
Barbara Warchał – pedagog, interwent kryzysowy, specjalista ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie,